VODVİL

    Tiyatro terimi olarak, 'hareketli, eğlenceli bi konuya dayanan alaycı, taşlamalı komedi anlamına gelir. Komedinin alt türlerinden biri olan vodvil’in (vaudeville) kelime olarak “voix de ville” ya da “voice of the city” den geldiğine dair uzlaşmaya varılmıştır.Bu sözcüklere dair açılım ise bizi “şehrin sesi” anlamıyla karşı karşıya getirir. Vodviller, kentlerin ortaya çıkmasıyla ve ticari gelişimle, dolayısıyla da burjuva sınıfıyla yakından ilişkilidir.

​

    Komedinin bir alt türü olan vodvillerde, komediye ait bir çok özellik bulunur. Vodviller mutlu sonla biterler ya da olayların kaynaklandığı temel sorunsal bir şekilde açığa çıkar. Oyun kişileri ise genellikle ayrıntılı olarak açıklanmış karakterler değil, belli özellikleri öne çıkartılmış kalın çizgili tiplerdir. Komedya kişisinin eylemi ise tepkiseldir, oyun kişisinin tipik özelliği ya da oyun kurgusunun gereği olarak yer alır. 

​

Sıkı dokulu olan vodvillerde, olaylar kurgulanırken üst üste düğüm atılmasına, konunun hiçbir zaman çözüme ulaşamayacağı duygusunun yaratılmasına çalışılır. Olayların akışı öyle hızlı ilerler ki, final de birdenbire gerçekleşir. Olaylar birbirini neden - sonuç bağlantısında izlese de bile, bu bağlantılar her zaman bir “oyun” mantığı taşırlar. Böyle bir kurgulamada yaşamın mantığı aranmaz. Akıldışı abartılar, yinelemeler, şaşırtmalar, rastlantılar oyunun gereği olarak kabul görür. Oyun kişileri de ya kalın çizgili tipler ya da görevleri kurmacaya yardım etmek olan figürlerdir. Onlarla özdeşlik kurmak zordur. İlk yazılan vodvillerde toplumsal sorunlara, yaşamın gerçeğine ayna tutmak gibi yaklaşımlar yoktur. 

​

Yirminci yüzyıl başında Amerika’da film endüstrisinin gelişimine koşut olarak vodviller seyirci karşısına çıktı. Tiyatro sahnelerinde seyirci karşısına çıkan kimi ünlü vodvil oyuncuları da beyaz perdede de yüzlerini gösterdiler. Buster Keaton, Marx Brother’s (Groucho, Chicho, Harpo, Zeppo, Gummo kardeşler), Edgar Bergen, Al Johnson’un en ünlüleri oldukları rahatlıkla söylenebilir.

 

Sessiz filmlerde, özellikle Charlie Chaplin’in filmlerinde “aşk” ve “kadınlara” ilişkin komik unsurlarla birlikte toplumsal eleştirilerin ele alınması vodvillerde toplumsal eleştirinin de yapılabileceğini gösterdi. Yirminci yüzyılda toplumsal eleştiri veren, yanlışları yeren vodvillerin sıklıkla kaleme alınmasının Chaplin filmleriyle sıkı ilişkisi vardır. Ancak toplumsal eleştiri vodvillerde örtük bir biçimde verilir Oyunun dinamizmine, oyunsu keyfine engel olmayacak biçimde tasarlanır.

​

​

​

​

​

​

​

​